بیانیه هفته کتاب گروه علم اطلاعات و دانش شناسی

"آینده خواندنی است." (شعار هفته کتاب، سال 1402)

ن و القلم و ما یسطرون (سورة قلم، آیه 1)

اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی در اسلام به قدری است که معجزة پیامبر اکرم (ص) کتاب است. در قرآن نیز نخستین آیاتی که بر پیامبر (ص) نازل شده با امر به خواندن و الفاظ کتاب، قلم، و علم همراه است. اهمیت کتاب و کتابخوانی و عظمت و شرافت کتاب در اسلام تا حدی است که خداوند متعال به قلم و به آنچه می نویسد، قسم یاد می‌کند.

کتاب جزء جدایی ناپذیر همه مراحل آموزش و پژوهش از ابتدائی تا آموزش عالی است. این همنشینی تا حدی است که مدرسه، دانشگاه، پژوهشگاه و حوزه‌های علمیه بدون وجود کتاب معنای واقعی خود را نمی یابد. همه ما در مسیر رشد خود از کتاب بهره برده و منافع آن را با تمام وجود خود درک کرده‌ایم. با این وجود کتاب و کتابخانه، علیرغم اهمیت والایی که دارند، در کشور ما نیز همانند برخی کشورهای دیگر مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و هر جا به مشکل و کمبودی مواجه می شویم، اول کتاب و کتابخانه را به قربانگاه می بریم. از سوی دیگر با حکمرانی نامناسب در حوزه کتاب، کتابخانه و کتابخوانی و تمرکز افراطی بر ظرفیت های حاکمیتی و عدم میدان دهی به ظرفیت های مردمی و غیر حاکمیتی برای کنشگری مؤثر در حوزه کتاب و کتابخانه و مدیریت آن، عملاً خود را از این ظرفیت بزرگ محروم می‌سازیم. در حوزه حاکمیتی نیز عمدة تصمیم‌ها و عملکرد نهادهای حاکمیتی در مورد کتاب، کتابخانه و کتاب‌خوانی به نحو مناسبی از تخصص، دانش و تجارب حاصل آمده در این حوزه و دیدگاه خبرگان امر بهره نمی‌گیرد. پیامد این شرایط، علیرغم خدمات و تلاش‌های ارزشمندی که در این زمینه انجام شده، این است که وضعیت کتاب، کتابخانه و کتابخوانی در کشور تأسف بار و ناامید کننده است. شمارگان بسیار پایین انتشار کتاب، کم رونق بودن کتابخانه‌ها و نرخ پایین کتاب‌خوانی حتی در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، بیانگر همین وضعیت است. رویداد هفته کتاب و پرداختن به این موضوع در طول یک هفته از سال، به‌عنوان نمادی برای جلب توجه به کتاب، کتابخانه و کتابخوانی به صورت جدی، همه‌گیر و همیشگی در جامعه است.

اگر چه کتاب، کتابخانه و کتاب خوانی در کشور با مسائل و چالش های جدی مواجه است اما تجربه نشان داده که ظرفیت‌های ما بر فائق آمدن بر این مشکلات کفایت می‌کند. اما فائق آمدن بر این مسئله پیش از هر چیز نیاز مند عزمی جدی برای بازنگری نظام حکمرانی کتاب، کتابخانه و کتاب خوانی در کشور است. در این جهت از همه استادان معزز دانشگاه انتظار می‌رود موضوع کتاب، کتاب‌خوانی و کتابخانه، را یکی از محورهای اصلی آموزش و پژوهش‌های خود قرار دهند و تصمیم‌سازان کلان دانشگاه ابن موضوع را در زمره امور مهم دانشگاه قرار دهند و ساز و کارهای مناسب، تأمین و دسترس‌پذیری منابع علمی را برای همگان تسهیل کنند. صرف بودجه در این حوزه سرمایه‌گذاری برای آینده کشور عزیزمان ایران است و نه هزینه.

با تقدیم احترام

گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

آبان 1402، هفته کتاب