امیرعباس رستمی طائمه

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعه ی وضعیت موجود آموزش مهارت های زندگی در کتاب های درسی مطالعات اجتماعی دوره ی ابتدایی به منظور پیشنهاد چهارچوب مطلوب می باشد. روش تحقیق در این پژوهش تحلیل محتوا و از نوع آمیخته (کمی و کیفی) و واحد ثبت نیز در این پژوهش جملات و تصاویر می باشد. جامعه و نمونه تحقیق کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم، چهارم، پنجم و ششم ابتدایی است که در واقع جامعه تحقیق با نمونه برابری می کند. ابزار جمع آوری داده ها در این تحقیق که به روش تحلیل محتوا انجام شده است، مصاحبه و سیستم مقوله بندی و رمزگذاری متغیرها و زیر متغیرها می باشد که می توان از آن به عنوان چک لیست یاد کرد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی، محاسبه توزیع فراوانی و درصد و البته آزمون خی دو استفاده خواهد شد. همچنین برای تحلیل داده ها حاصل از مصاحبه با متخصصین از روش تحلیل مضمونی استفاده خواهد شد. نتایج به دست آمده نشان دهنده این است که پراکندگی مهارتهای زندگی در کتاب درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی یکسان نیست. یعنی به آموزش بعضی از مهارتها توجه بیشتری شده در حالی که به بعضی دیگر از مهارتها توجه کمتری شده است. بیشترین میزان توجه به آموزش مهارتهای زندگی در کتاب درسی مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی می باشد که از طریق متن کتاب به آموزش این مهارتها پرداخته شده است. بیشترین میزان آموزش مهارتها از طریق تصاویر نیز در کتاب سوم ابتدایی است. کتاب مطالعات اجتماعی پنجم نیز در مقایسه با بقیه پایه ها کمترین توجه را به آموزش مهارتهای زندگی داشته است. برنامه آموزشی نیز جهت بهبود مهارتهای زندگی در کتاب درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی در قالب موضوعات درسی از قبیل: قبیل مسخره نکردن اطرافیان و دوستان، کنار آمدن با خشم خود، چگونه با افراد متفاوت رفتار کردن و ... ارائه شده است. یافته های حاصل از تحلیل اطلاعات با استفاده از روش تحلیل تماتیک، منتج به شناسایی چهارمولفه در حوزه برنامه درسی آموزش مهارت های زندگی شد که در مولفه های هدف هشت تم ارتقای مهارت بین فردی،ارتقای بهداشت جسم و روان،ارتقای معنویات ،ارتقای مهارت های زیست محیطی،ارتقای مهارت شهروندی،رشد تفکر سیاسی،ارتقای مهارت های عصر فاوا،رشد مهارت های اقتصادی و در مولفه محتوا نیز هشت تم اصلی زیست مردم سالارانه،بهداشت روانی و مهارت های اجتماعی،اندیشه سیاسی،سواد فاوا،مدیریت مالی،سرمایه های ملی،معنویات و بهداشت فردی شناسایی شد. در مولفه سوم، روش های ایفای نقش، بازی های آموزشی، سقراطی، بارش مغزی، حل مسئله، سخنرانی، دعوت از صاحبنظران، گردش سیاحتی وزیارتی به عنوان روش های اصلی آموزش مهارت های زندگی به دست آمدند. در مولفه روش های ارزشیابی نیز، روش های زیر از یافته های مصاحبه می باشند:پروژه گروهی، فردی، ارزشیابی توسط همتایان، توسط خانواده، خود ارزشیابی،کارپوشه،مشاهده فرایندی عملکرد.